Een niet zo stille yoga proefles

Zaterdagochtend 9 uur
Yoga proefles. Fijne docente, fijne les, fijne groep. Heel erg fijn om onder de mensen, dorpsgenoten te zijn, na een hele week alleen zijn, zonder zelfs maar een telefoongesprek (ook al ben ik dat wel gewend en graag op mezelf). 

Zaterdagochtend 10 uur
Flink overprikkeld en overbelast door de yoga muziek, de geluiden vanuit de ondergelegen fitnesshal, de nieuwigheid, al die mensen om me heen, en de lichamelijke inspanning. De dag is nog maar net begonnen, maar mijn koppie is al op, voelt beurs, alsof het een klap heeft gehad, en moet herstellen. Als ik nu iets anders ga doen, wordt het alleen maar erger. 

Uitzieken
En dus moet ik nog twaalf uur vrijwel niksend door zien te komen. Slapen gaat niet. Lezen, handarbeiden of onkruid wieden zijn te belastend voor het neurovisuele systeem. Het is een kwestie van uitzieken, rusten, mediteren, navelstaren. Uur na uur. Een uur of vijf per dag is vaste prik, dagelijks, en dat is al veel. Alles wat erbij komt, is echt afzien. Eind van de dag hopelijk nog wel een flinke wandeling. Dat kan net, ook wandelen is een neurovisuele inspanning.

Voor velen is de yogales een rustpunt in de week. Voor mij is het het meest enerverende uurtje van de week, en dan nog too much. Na al die jaren vind ik het verschil nog steeds bizar groot.

Yoga muziek
De muziek was rustig volgens de docente. Inderdaad langzaam, eenvoudig en instrumentaal. Maar vergis je niet in de intensiteit en emotie die in die paar tonen worden gestopt, wat een lading dat is. Vergeleken met stilte is dat zeer prikkelrijk. Maar geen mens die anno 2024 stilte aandurft. Je zou er jezelf eens tegenkomen. 

Ik broed op improvisaties die dit uurtje misschien net iets beter behapbaar maken. Misschien gewoon halveren. Misschien kan ik het van daaruit wel wat opbouwen. Al blijft het geluid een probleem. 

Zaterdagmiddag 14 uur
Als ik na enkele uren rusten, op de terugweg van de supermarkt, mijn buurvrouwtje, buurmannetje en buurman tegenkom, ben ik fit genoeg om vol aandacht en enthousiasme even te kletsen over het behaalde voetbalkampioenschap van nummer twee. Van de kleinste krijg ik als altijd een innige knuffel, die me als altijd een beetje ontroert. En als ik als grapje aan de kersverse kampioen, die zich daar vast te oud en te stoer voor voelt, vraag of hij ook een knuffel wil, volgt er een 'ja' op een toon waaruit lijkt te spreken, dat hij zich al die tijd misschien wel een beetje buitengesloten had gevoeld, en een hug die niet onderdoet voor die van zijn zusje. Met zoveel liefde kom ik de volgende uren ook nog wel door.

Zelfbeheersing
En warempel, eind van de middag kan ik, weliswaar geholpen door een in zelfmedelijden gekocht shot suiker en cafeine in reepvorm, zelfs nog even een docu kijken. Het is maar tv, niet erg bezielend of zinvol in mijn ogen. En natuurlijk is die chocola helemaal niet slim. Maar hoe fijn kan het comfort van een beetje verdoving en gemakkelijke afleiding soms toch zijn. Natuurlijk is het slechts uitstel, geen afstel, van de benodigde herstelinvestering. Maar doordat ik zo overprikkeld ben, is ook mijn uithoudingsvermogen en zelfbeheersing zwakker dan normaal en overheersen impulsieve behoeftenbevrediging en korte termijn denken. Daar waar ik dat in neutrale toestand meestal veel beter op orde heb. 

Alles bij elkaar toch een hoop disbalans na zo'n lesje balanceren. En het werd helaas nog erger. De bekende neerwaartse spiraal bleek weer in werking gezet. Alle knuffels ten spijt.

Zondagochtend twaalf uur
Ondanks nog vele uren rusten gisteravond en vanochtend, voel ik me vandaag uitgeput, down, nerveus, warrig, heb ik hoofdpijn, en gaan mijn gedachten dwangmatig en overbezorgd naar problemen in mij en de wereld om me heen. Niet doordat ik de moed laat zakken, maar door een 'technische storing' als reactie op de overbelasting, waar ik weinig invloed op heb. Veranderende hormonen doen er een schepje bovenop. Nog een dag uitzieken ligt voor me. Het waait hard, dus prikkelarm wandelen is er ook niet bij. Toch ga ik, want binnen wegkwijnen geeft nog meer stress.

De knuffel die ik gisteren van mijn buurtjes kreeg, geef ik nu mezelf. Net als lekker, maar heel gezond, voedsel. Daarmee, en met een beetje geluk straks even mozaieken, kom ik ook deze dag wel weer door, uiteindelijk. Morgen heb ik een belangrijke afspraak. Waarna ik weer opnieuw kan beginnen met uitrusten. Gelukkig verlopen niet alle dagen zo. Voor nu, is het niet anders.

Maar ik vind het zo in en in verdrietig, misschien zelfs wel tragisch, dat juist de (poging tot) verbinding met anderen, me zoveel leed berokkent.

Literatuur heelt

Wat kan een mens (met aanleg voor zelfkritiek) door groot isolement verzakken in een te streng en negatief zelfbeeld. En wat kan literatuur hier een immens verschil in maken. Met al die zalige karakters, al die eindeloos uiteenlopende kenmerken van mens zijn en manieren van doen en laten, vaak zo prachtig gelaagd en gebalanceerd tegenstrijdig uitgewerkt, complex en subtiel uniek zoals wij allen immers zijn. Leve Sophie van der Stap, leve Jamie Langston Turner, leve Haruki Murakami! Leve mijn eigen ik! En leve de Eye4Vision training waardoor ik weer wat kan lezen!

Verlangen naar meer

Ik wil zo graag... de wereld binnen kunnen laten. De mensen, hun verhalen, hun energie, hun wezen. Nieuwe omgevingen, bossen, heides, stadjes, musea. 

Met het groeien van mijn herstel worden verlangens die met de jaren in slaap zijn gesukkeld, weer een beetje wakker.

Tegelijk ben ik zo blij, ik zou zeggen tevreden zelfs, met wat ik al weer kan. Mozaieken, tekenen. het allerbelangrijkste. Dagelijks een uur, steeds vaker nog wat meer (hoewel nooit zonder klachten en veel uren rust er tegenover). Af en toe een boek lezen. De schoonheid is overweldigend. Af en toe wat langer kletsen, helder en energiek genoeg om ervan te kunnen genieten.

En toch wil ik meer. Zoveel meer. Ik droom weg. Een opleiding volgen. In Italie. Heel de dag mozaieken, het ambacht goed leren van de meesters, onder Italiaanse zon, in Italiaanse sferen, met Italiaanse culinesse. Of een roadtrip maken, door de bergen. 

De kans dat dit ooit weer kan, is heel erg klein. Ik mag blij zijn als ik weer eens prettig door een Nederlands natuurgebied kan struinen. Alleen dat zou al fantastisch zijn.

Toch geniet ik van het voelen van het verlangen. Zonder begeren, met geaccepteerde grenzen, kan verlangen op zich een genot, en zelfs vervullend zijn. Ik vind mijn weg wel, om in het heel klein, binnen mijn mogelijkheden, iets te ervaren van wat zich in dat verlangen bevindt. Me ontwikkelen kan op zoveel manieren. Een andere omgeving, een bepaalde sfeer ervaren, ook. Net als verfijning, finesse, kwaliteit, vreugde, plezier en genot vinden. Heel goed afstemmen op het verlangen achter het verlangen, is het geheim. En dan improviseren, zonder scrupules.

Maar toch, wat zou het heerlijk zijn om gewoon de wereld weer te kunnen ontvangen. Erin te kunnen duiken. Spontaan te kunnen doen. En dat zonder ziek te worden, zonder pijn en diepe uitputting. Want eigenlijk zou dat vanzelfsprekend moeten zijn. Zoals het voor de meesten is, en ook voor mij altijd was, tot op zekere hoogte. Het blijft een heel groot gemis en verdriet. Gelukkig vergeet je met de tijd een beetje wat je mist. Maar als je er dan weer een beetje van proeft. O mama mia...

Dorpsfeestje: nu of nooit

Ik heb me voorgenomen om een paar minuutjes naar het eet-feest in ons dorp te gaan. Het is nieuw, georganiseerd met een fijne vibe, door jonge, ondernemende, idealistische mensen, met mooie muziek en lekker eten. Het verdient het om gesteund te worden. En ik wil aanhaken, al is het maar tien minuten. 

Kakafonie
Na een halve minuut vlucht ik het gebouw alweer uit. Gillende kinderen, vele gesprekken door elkaar en daar bovenop crazy piano's in een dramatisch galmende akoestiek. Ze vormen samen een oorverdovende kakafonie waar mijn brein geen hoofd- en bijzaken in kan onderscheiden. En omdat het dat automatisch wel probeert, loop ik in rap tempo leeg. Wegwezen hier. Ik ben hier niet aan toe.

Na enkele uren rust lees ik een stukje in het boek van Dai Carter, instructeur in het tv programma Kamp van Koningsbrugge. Het boek heet: Nu of nooit. Het beschrijft zijn levenservaring in het ontwikkelen van mentale kracht, vanuit zijn indrukwekkende loopbaan als Commando Speciale Operaties. Een heel andere wereld en daardoor een prikkelende, nieuwe context om mijn bestaande kennis vanuit te verdiepen. 

Commando
Het boek heeft net zo'n symphatieke balans tussen hard en zacht als het tweede seizoen van het genoemde tv programma. (ik experimenteer sinds kort met tv kijken) Ik leer zinnige dingen. Zoals hoe je een fixed mindset en een growth mindset ten aanzien van een uitdaging kunt hebben. Een eenvoudige quote van Dai die me pakt: "als ik uitdagingen uit de weg blijf gaan, zal ik nooit groeien".

Angstzweet
De volgende middag besluit ik opnieuw naar het evenement te gaan, dat over twee avonden is uitgespreid. Helemaal aan het begin dit keer. Ik reserveer en betaal vooraf een maaltijd voor mij en mijn metgezel. En zal dus lang genoeg moeten blijven om deze te bestellen, afwachten en opeten. Opeten en wegwezen. Is dat nou zo leuk voor mijn maatje, de organisatoren, de andere gasten en mijzelf? Nadat ik mijn betaalbevestiging ontvangen heb, schiet de stress me door het lijf. Ik ruik de penetrante geur van angstzweet onder mijn oksels. 

Schatten van de stilte

Zodra je de stroom aan prikkels (muziek, tv, telefoon, mensen, spullen, snoepen, afspraken, 'verplichtingen', to do lists, de hond, meditatie podcasts...) op stil zet, komt er (na enige tijdelijke intensivering van de innerlijke 'herrie') ruimte in je hoofd en in je lijf. Ruimte voor:

• de stem van je hart, je 'grote' verlangens
• jouw Inspiratie met een hoofdletter I, op het 'heilige' af, waar de allermooiste (levens)kunst uit voort komt, die anderen vervult met Vreugde met een hoofdletter V
• je intuitie, jouw persoonlijke kompas, dat het zoveel beter weet dan je ratio
• de behoeften (en grenzen) van je lichaam, voor echte vitaliteit
• de behoeften, en wonden, van je ziel
• nuance in je gedachten, het zien van de gevarieerde, subtielere realiteit, voorbij het snelle zwart en wit, en daarmee voor compassie, begrip en verbinding
• communicatie die dichter bij jezelf en de ander ligt en een diepere verbondenheid geeft
• het Grote Geluk en de Grote Schoonheid, van het waarnemen van de 'kleine' dingen
• de mystiek van het intens verbonden voelen met jezelf én de hele wereld 
• het ontmantelen van de illusies die jou gevangen houden in je eigen ratrace, mijlenver verwijderd van je geluk (stress is een vicieuze cirkel en houdt je er eindeloos in gevangen door gedachten die realistisch lijken, maar dit niet zijn, want ze redeneren vanuit gevaar dat er niet is, maar dat zie je niet meer in die overspannen staat)

Aangeboren vermogen
Je gevoel van levenskwaliteit neemt in die ruimte op alle terreinen toe, tot een tienvoud van wat de meesten van ons kennen. Ik durf te stellen dat de overgrote meerderheid van de mensen in Nederland dit niet kent. En niet weet wat ze missen. Want niemand heeft het ze geleerd. En in hun kindertijd is op allerlei mogelijke manieren, onbedoeld, onwetend, maar wel effectief, korte metten gemaakt met hun aangeboren vermogen om gelukkig te zijn. 

Maar velen kennen wel dat knagende gevoel van 'iets wezenlijks missen', die onbestemde leegte en ontevredenheid, die je eigenlijk niet zou moeten voelen, want je hebt toch alles?

Een heftige kleurenwissel

Opeens komt er verdriet opzetten. Midden in de blijdschap om mijn zo gewenste, maar niet meer verwachte, herstel. Verdriet over de zwaarte van al die jaren. Verdriet dat ik al zo vaak gevoeld en geuit heb. Maar nu ik er niet meer midden in zit, komt er blijkbaar ruimte voor een andere gevoelslaag, die ik niet kan verwoorden. Of misschien is het meer een nieuwe ruimte voor de emotie om in te bewegen. Een nieuw stadium in verwerking.

Er ontstaat ook een nieuw perspectief op de hele situatie. Mijn eigen besef en erkenning van mijn kwetsbaarheid is altijd ruimhartig geweest. Maar toch, nu ik opkrabbel, al zoveel meer kan en ook nog steeds zoveel niet kan, oogt de miniemheid van wat ik al die tijd kon onvoorstelbaar. Nu de lijdensdruk verlicht wordt, zie ik van een afstandje nog duidelijker hoe groot hij was. Ik voel het minder, ik zie het beter.

De ontwikkeling en winst zijn enorm. Je zou verwachten dat ik deze dagen voortdurend op wolken loop, met elke stap vooruit die ik zet. Maar zo simpel is het niet. 

Het is -ook- een heftig veranderingsproces.

Nieuw... nieuw... nieuw...

Dinsdag: pittige neurovisuele training voor het eerst vanaf de hometrainer, met veel andere multitasking, daarna gerust, maar 's avonds nog een dik half uur schetsjes gemaakt.

Woensdag: 's ochtends anderhalf uur mozaiek gevoegd en 's middags nog een tijdje kleuren uitgezocht voor het volgende project.

Donderdag: 's ochtends ruim een uur (!) gekletst met de maatschappelijk werkster én 's middags nog met de kapster. 's avonds gerust maar ik voelde me niet heel slecht.

Vrijdag: bijna heel de dag gerust maar 's avonds twee uur geschreven op de computer.

En vanochtend heb ik ondanks klachten heel eigenwijs nog een uur geschreven. Want dat artikel over de neurovisuele training die mijn leven zo verandert, moest er nu echt uit. Waarna mijn hoofd heel hard protesteerde. Rusten, rusten, rusten dus. Echter, na twee uur voelde ik me weer zoveel beter, dat ik vrolijk op de fiets ben gestapt naar de Turkse slager in Alblasserdam. 

Dit is ongekend! Ik ben meteen even bij de Hema een agenda voor 2023 gaan kopen. Kiezen ging wel lastig met een toch wel moe hoofd. Maar voilá, de trainingen voor januari en februari staan er al in te shinen. Laat maar komen die toekomst, ik zie haar zeer rooskleurig tegemoet. The sky is the limit met de neurovisuele revalidatie van Eye4Health!

Neurovisuele revalidatie bij Eye4Health

Ik zou er een bank voor overvallen

(Tip: is dit onderwerp nieuw voor je, lees dan eerst de extra toelichting onderaan het artikel)
(Dit is een uitgebreid artikel)

Zoals ik al schreef, herstel ik, dankzij de neurovisuele revalidatietraining van Eye4Health. Dit is ongelofelijk. Na dertien jaar grotendeels leven als een kasplant, herstellen en (nog dieper) terugvallen, geen perspectief meer op echte verbetering, herstel ik. De verbeteringen zijn nu al geweldig. En ik ben nog lang niet klaar. Het is alsof ik genees van een ongeneeslijke ziekte (feitelijk is dat ook zo, want de reguliere geneeskunde heeft geen genezing voor hersenletsel, alleen maar revalidatie die feitelijk inhoud: ermee om leren gaan). In dit blog vertel ik hoe de training eruit ziet. 

De screening: het verlossende woord
In juni vorig jaar liet ik mijn neurovisuele functies screenen door de neuro optometrist van Eye4Health (onderdeel van Eye4Vision) in Ridderkerk. Het blijkt dat bij veel hersenletselpatienten (maar ook mensen met bijvoorbeeld ADD) deze functies verzwakt zijn, wat veel en soms ernstige problemen geeft op het gebied van prikkelverwerking, informatieverwerking, concentratie en de executieve functies van het brein, en daaruit voortvloeiend vermoeidheid en een breed scala aan lichamelijke, cognitieve en emotionele klachten. 

Ook bij mij bleek na allerlei ouderwetse en digitale testen het een en ander aan de hand. En ja, de training zou hier veel verbetering in brengen... Het moment dat Richard, de neuro optometrist dat zei, ging er zoveel door me heen. Honderd procent vertrouwen deed ik zijn advies niet, maar als het toch eens waar zou zijn? Zoals ook bij de schrijfster van het boek " Hersenschorsing" het geval was geweest. Ik moest het geloven.

Ik herstel!

De neurovisuele revalidatie training bij Eye4Health, die ik volg sinds juni 2021 en waarover ik binnenkort echt meer schrijf, werpt zijn vruchten af! Afgelopen zomer kon ik al wekelijks enkele uren per week mozaieken. En nu, eind oktober, kan ik al weer een paar extra uurtjes tekenen of schrijven. Ik heb voor het eerst in vele jaren met een vriendin een (heel klein en rustig) terrasje gedaan. En onderweg naar de therapie klets ik soms honderduit met mijn chauffeuse (en soms ook beter van niet). 

Ik fiets daarnaast, zonder gesloopt te worden, twee keer per week naar Alblasserdam voor mijn biologisch groentepakket en de Turkse slager. De Hema en kringloop zijn minder overweldigend dan voorheen. Een half uurtje onkruid wieden (vraagt veel focus van je brein) is in plaats van uitputtend nu bijna neutraal. Wandelen gaat energieker, net als de huishoudelijke karweitjes. Ik wordt steeds fitter wakker, stressbestendiger en ik kan beter tegen geluid. 

En, heel belangrijk, ik herstel sneller van een inspanning. De vele uren gedwongen rusten en niksen, zijn verminderd. Hoewel ik nog steeds heel beperkt ben, is mijn leven hierdoor enorm positief veranderd. Het is meer in beweging, en mijn dagen zijn meer gevuld. 

Mijn artistieke vuur laait hoog op. En moet zeer stevig getemd worden. Maar weer kunnen tekenen, mijn Grote Liefde, me daarin weer ontwikkelen, maakt me zo gelukkig.

Informatie en prikkels opnemen en verwerken (lezen, luisteren) gaat nog wel veel moeizamer dan expressie (schrijven, vertellen, tekenen). Ook gaat het opnemen van iets dat me erg raakt, boeit, of urgent is, makkelijker dan neutrale of saaie info. Mijn aandacht verschuiven van het een naar het ander (in een gesprek doe je niet anders), of aandacht verdelen, is ook nog zwaar. 

Maar daar wordt nog hard aan gewerkt! Het heeft alles te maken met een van de belangrijkste executieve functies van je brein, namelijk het kunnen sturen van je aandacht. Op een nieuwe test van mijn neuro optometrist scoorde ik onlangs schokkend laag. Aandacht, concentratie, wat een ingrijpend, alles beinvloedend vak apart is dat! Ook daarover later meer. 

Voor meer uitleg heb ik nu geen energie, maar deze fantastische ontwikkeling wilde ik toch alvast maar even melden. Ik ben zo blij!

(En ook zo verdrietig om mijn geluk niet met mijn Maatje te kunnen delen.)

De Kunst van onthechten

Een lange maar hoopgevende bespiegeling op gehechtheden loslaten, ofwel 'krimpen' in actuele termen, gebaseerd op mijn ervaringen van de afgelopen dertien jaar. 

Nietes welles

Ik kan nietes: mee helpen klussen.

Ik kan welles: een lekkere lasagne maken voor de klussers.

Zo ben ik er niet, maar hoor ik er toch een beetje, bij.

Avondnatuur

Avontuur is... hartje zomer, na een snikhete dag, om half tien 's avonds nog even in je eentje in de Boezem gaan zwemmen bij zonsondergang. De jeugd naar huis, heel het roze kleurende water tussen de gouden rietkragen voor je alleen. Alleen een handdoek mee, je jurk uitgooien, je in het lauwe laten glijden en je, al baantjes trekkend tussen de futen en waterlelies, The Queen Of The World voelen. En dat op vijf minuten fietsen van je huis. De enige footprint die ik achter laat is met mijn tenen in de smeuige, vette klei op de bodem. Zalig.

Terwijl ik samen met de zwaluwen onder de houten brug door zwem, kijken passerende fietsers verrast naar de vrouw in het water. Veertig plus, alleen, op dit tijdstip. Dat zie je hier niet. Het maakt mijn kick stiekem nog ietsje groter.

Keihartelijk begrensd

De eerste keer dat ik haar en passant sprak, vertelde ze dat ze net gescheiden was. Alleenstaande moeder nu. Haar kind nog maar om de week bij zich. De andere weken moederziel alleen. Groot verdriet welde op in haar ogen. Ik moest het gesprek afkappen. Mijn hersens konden het luisteren niet volhouden.

Bij de tweede ontmoeting vertelde ze dat ze nu ook in de ziektewet zat. En dat... Ik gaf aan dat ik opnieuw niet naar haar verhaal kon luisteren. Met grote spijt. Zij begreep dit.

Toen ik haar de vierde keer sprak, moest ze kwijt dat ze in grote financiele problemen zat. Waardoor precies weet ik niet. Want de volgende ochtend had ik mijn eigen peperdure revalidatietherapie waarvoor ik mijn energie moest sparen. Ik beeindigde weer het gesprek. Weliswaar na een spijtbetuiging, knuffel en bemoedigende woorden. Maar wat voelde het hard. "Wat rot voor je, succes, doei"?

Die vierde keer zag ik haar, omdat ik een bakje bij haar terug bracht. Een bakje waarin taart had gezeten, die ik bij de derde ontmoeting van haar gekregen had, als dank voor een maaltijd die ik voor haar gekookt had. De maaltijd had ik haar na de tweede ontmoeting aangeboden in een lief, bijzonder en inspirerend kaartje, dat aansloot bij iets wat ze gezegd had. Het had haar sterk ontroerd.

Ik heb mijn grenzen bewaakt. En mezelf noodzakelijke zelfzorg gegeven. Krachtig.

Zij voelt zich gehoord, ook al heb ik niet lang naar haar geluisterd. Ze voelt zich niet in de steek gelaten, ook al maakte ik drie keer een keiharde keuze.

Je kunt altijd iets doen. Als je echt wilt, is dat voelbaar, hoe klein ook het gebaar.

Natuurlijk heb ik gepiekerd of ik niet meer kon en moest doen. Maar daar heb ik kortemetten mee gemaakt. Het antwoord na beraad met mijn innerlijk kompas was in dit geval nee. Eerlijke zaak.

Ad: Twee maanden later realiseer ik me dat als je, zoals ik, óók nauwelijks over je eigen problemen, of over gezellige dingen met mensen praat (ook niet als je daar enorm behoefte aan hebt), simpelweg omdat je daar ook de energie niet voor hebt, dan toch echt wel een achterlijke gladiool bent, om je over bovenstaande situaties diep schuldig te voelen (wat ik stiekem soms toch ook wel doe).

Gorillatrots

Terugkijkend op dit blog, op alles wat ik de afgelopen twee jaar heb meegemaakt, en op hoe ik dat gedaan heb...

...wat ben ik dan apetrots, nee, gorillatrots, op mezelf. 

Dat mag ook wel eens van jezelf gezegd worden.

Op een dag -na twaalf jaar- weet je het...

 ... je hebt een convergentie insufficientie (onder andere). En je kunt er iets aan doen.

Ik heb nooit scheel kunnen kijken. Wie had kunnen bedenken dat dit me ooit zoveel ellende zou geven? Nou, de neuro optometrist dus.

Vurrukkuluk

Halverwege mijn wandeling in de polder op een zalige voorjaarsdag, doe ik bij het gemaaltje langs de Boezem wat yoga oefeningen. Het water flonkert uitdagend terwijl ik op mijn gemakje op één been staand, mijn andere been alle kanten op buig. Nee, je krijgt me niet uit mijn evenwicht hoor, water. Dan zie ik, ondersteboven tussen mijn benen doorkijkend, een bergeend al rugcrawlend door de lucht flapperen. Ik wed dat dat jou ook niet dagelijks gebeurt! 

(Vorige week nog zag ik in de avondschemering een kerkuil fourageren boven het dijkje waar ik langs liep. Rustig vloog hij met zijn hartvormige gezicht en vierkante vleugels voorbij, onverstoorbaar zijn ding doend, zijnde: om de zoveel meter een kleine duikvlucht makend richting potentiele veldmuisjes en ander aaibaar gespuis. Geen hond, geen geklets, alleen met het landschap, de wolkenluchten, de weergoden en alle flora en fauna vriendjes, trouw elke dag. Dan zie je altijd vele mooie dingen en soms unieke.)

Maar dat terzijde. Even later in het mini bos (slechts twee voetbalvelden groot, maar het heeft alles wat mijn ziel minimaal nodig heeft) proeft mijn neus, in een gretige toenaderingspoging, de citroenhoning van de eerste bloeiende vlierbloesem. Het leven is vurrukkuluk. 

Eye opener

Nadat ik ons gesprekje in de auto halverwege afbrak (ik val mensen tegenwoordig zelfs beleefd maar beslist in de rede, midden in hun verhaal, zodra ik voel dat mijn hoofd het luisteren niet meer volhoudt):

A: Ik waardeer het erg dat jij je grens aangeeft, zodra het kletsen te veel wordt.

Ik: Het is tenslotte mijn eigen verantwoordelijkheid

A: Ja, maar daardoor kan ik gewoon lekker kletsen en mezelf zijn, zonder op te hoeven letten of ik jou niet overbelast.

Feesttent live bandjes muziek is fantastisch!

Als je er op flinke afstand, vanaf een eenzame polderweg, tussen de koeien en scheldende meerkoeten, onder een prachtig wijdse schemerlucht, naar luistert en stilletjes op mee swingt.

Door beperking niet minder, maar meer jezelf

In mijn vensterbank prijkt een hoge stapel favoriete boeken. Ook al lees ik nog maar zelden, omdat ik al snel hoofdpijn krijg.

Aan de kapstok in de hal hangt permanent een kleerhanger met elegant ruiten colbertje. Eronder staan een tikje excentrieke, bordeaux rode, lakleren laarsjes met hoge hakken en plateauzolen. Elke schoonmaakbeurt stof ik ze af. Want ik loop alleen nog maar op wandelschoenen en heb geen gelegenheden om me mooi voor aan te kleden.

Ik decoreer mijn huis met deze spullen, die een dierbaar aspect van mijn identiteit symboliseren. Ook al ziet mijn dagelijkse praktijk er tegenwoordig anders uit. De schoonheid van literatuur en vormgeving, hoort nog steeds bij me, ook al ben ik meer bezig met wandelen door baggerklei en erin wroeten in m'n tuin (wat beide overigens weer andere bronnen van evenzo grootse schoonheid zijn). 

Een heel enkele keer dof ik me voor de lol op naar de supermarkt. Maar ik snap niet meer dat ik ooit op die hakken heb willen lopen. Hoe fantastisch ik ze ook vind staan. 

Ik denk dat beiden belangrijk zijn als je omstandigheden veranderen: én zoeken naar nieuwe mogelijkheden én koesteren wat bij je hoort. 

Zo word je door een beperking niet minder jezelf, maar méér. We hebben immers allemáál zoveel meer in ons, dan we in ons korte leven van onszelf hebben kunnen leren kennen. 

Natuurlijk zijn er veel nieuwe dingen die niet bij je passen. Die schuif je weer terzijde. Maar er zijn er ook, die meer bij je blijken te passen dan je ooit had kunnen dromen. (En er zijn oude, vertrouwde dingen die achteraf helemaal niet zo goed bij je pasten).

Een week lang in dezelfde kleren en met slonshaar een tuinhekje opknappen, dat blijkt net zo 'echt ik' te zijn als kicken op een heel apart jasje. Heel veel rusten zal nooit mijn ding worden. Daar heb ik het desondanks mee te doen. Maar dat ik het druk maken over hoe ik eruit zie achter me heb gelaten, dát is dan weer de meest zaligmakende verandering aller tijden. Desondanks vind ik lippenstift leuker dan ooit, ook al draag ik nooit meer make up. En zou ik best weer eens nieuwe kleren of leuk haar willen hebben. Maar mijn zorgkosten zijn nu eenmaal torenhoog en ik ben (meestal) veel te blij dat ik ze kan betalen.

Als je altijd dacht dat je het ene was, is het aanvankelijk best lastig om het tegenovergestelde toe te laten. Onze cultuur leert ons te denken in termen van 'óf het een, óf het ander'. Toch zijn het juist de contradicties, die het gevoel van immense rijkdom en geluk blijken te geven. Je bent dan niet meer half, maar opeens completer jezelf dan je ooit voor mogelijk had gehouden. En hoewel die tegenstrijdigheden ook weer nieuwe worstelingen met zich mee brengen, is die heelheid het mooiste gevoel wat er bestaat.

Overigens geven die 'normale' spullen uit het begin van dit blogje wel een vertekend beeld aan anderen. En dat vind ik wel eens lastig. Want stiekem heb ik best wel veel behoefte aan begrip voor mijn gemis. Maar het houdt ook mezelf een beetje voor de gek. En de vreugde die me dat brengt, is me nog meer waard dan erkenning. 

Woedend... en dat moet

... over het steeds weer niet zelf kunnen
... over zo vaak een beroep moeten doen, mijn hand ophouden, ondergeschikt zijn
... over continu afhankelijk zijn voor de normaalste dingen
... over steeds moeten wegen of je hiervoor wel of geen hulp kunt vragen
... over steeds maar moeten afwachten of, wanneer en hoe iemand hulp geeft
... over zoveel helemaal niet kunnen doen, fixen, bemachtigen, omdat je nu eenmaal alleen voor de noodzakelijke dingen andermans hulp vraagt en niet voor het vele andere
... over rusten, rusten, rusten en me continu de tyfus moeten vervelen
... over nooit mee kunnen doen
... over alles kwijt zijn geraakt, zelfs de liefde
... over er niet voor mijn zieke moeder kunnen zijn en mijn familie moeten missen
... over al die leuke dingen niet kunnen doen
... over het geld niet hebben en ook nooit meer in staat zijn om dat te veranderen
... over zoveel moeten laten vanwege medische kosten die niet vergoed worden
... over steeds weer vastlopen, belemmerd, afgeremd, pijnlijk gestoord en verhinderd worden
... over telkens die confronatie met wat ik ooit kon en had, en anderen nog steeds kunnen en hebben
... over het totale, intens eenzaam makende ongegrip en onbenul van gezonde mensen (ook al is niemand iets kwalijk te nemen)
... over het, ondanks alle lieve hulp en steun, allemaal zelf en alleen moeten dragen

ZO RAZEND, WOEDEND, KWAAD. Uit frustratie, ontevredenheid, machteloosheid, wanhoop, zelfmedelijden, slachtofferschap. En uit levenslust, verlangen, kracht, potentie. Uit liefde!

Ja, dat is er ook.

En wáág het niet om me de positieve kant van de zaak voor te schotelen en alles wat ik wel heb. Dat is héél erg veel, dat weet ik donders goed en haarfijn, en daar ben ik ook meestal op gefocust. Meer dan menig ander. Dus shut the fuck up!

Maar dit mag er nu ook even zijn. MOET er ook zijn. IS er. En geef ik de ruimte. Mijn keuze. Mijn leven. Mijn verantwoordelijkheid. Als je er niet mee kunt dealen, jouw probleem. Val mij daar niet mee lastig door mijn woede te smoren met positieve psychologie geleuter.

(Ook al doe ik dat zelf ook bij anderen, want het is zooo moeilijk om te zijn met andermans pijn. Dus sorry, het is mijn probleem dat ik daar niet tegen kan. En ik begrijp het heel goed en weet dat je het goed met me voor hebt. Maar deze reactie had ik écht even nodig, sorry!)

Zo... dat is lekker zeg. Tezamen met de fysieke ontlading op mijn bank kussens (ooit heb ik een deur ingetrapt... ok, van boardkarton). Wat een ruimte in m'n buik, en aaaaaadem uit... 

Omgaan met de oorlog

De eerste week van de oorlog in Oekraine was ik hooggespannen, overprikkeld, uitgeput en verward over de vraag: hoe groot is dit? Hoewel niet bang. Ik checkte vaak de headlines en las een enkele alinea. Maar ik kon nauwelijks artikelen lezen en geen achtergrondprogramma's kijken. Het journaal kijken ging niet. Allemaal te grote hoeveelheden informatie die mijn hersens niet konden opnemen. Ook had ik niet genoeg energie om er met mensen over te praten. Ik was alleen, en kreeg niets mee van de reacties, emoties en visies van mijn medemens. 

Dat heeft het voordeel dat je niet wordt meegesleept door massahysterie en speculaties. 

Maar ik was zó geisoleerd in deze dreigende sfeer, dat ik me verdwaald en desolaat voelde. Alsof ik na een natuurramp als enige was overgebleven met nergens een mens te bekennen. Ik kon ook nauwelijks afleiding zoeken in andere activiteiten. Ik moest rusten en nog eens rusten in mijn bubble, terwijl ik heel de wereld eromheen heen in brand voelde staan.

Natuurlijk vond ik een oplossing. Weliswaar een digitale, maar in dit geval was dit toch een uitkomst. Ik plaatste op mijn eigen Facebook pagina de volgende vraag (met schroom, uit angst dat mijn kwetsbaarheid afstotelijk zou zijn, of mijn vraag om hulp voor mijzelf veroordeeld zou worden):

Om je heen gaan staan

Ondertussen heeft het staaltje #durftevragen enkele vrolijk kwispelende staartjes gekregen.

Chauffeuse A was in de wolken met mijn exotische gekokkerel. Maar haar man en kinderen koesteren toch echt een hartstochtelijke trouw aan aardappels, vlees en groenten. Dat maak ik ook met liefde. Maar A was dat echt een beetje beu. Nu fabriceer ik dus met enige regelmaat één extra portie van mijn zeer uiteenlopende maaltijden voor haar, die zij met veel gevoel voor avontuur oppeuzelt, terwijl haar gezin smult van Hollandse pot. Zelf heb ik er enorm lol in, om haar steeds weer nieuwe dingen te laten proeven uit het repetoire waar ik zelf zo verlekkerd van smikkel. Een typisch gevalletje win-win-win. 

Binnenkort draaien we de rollen om. Dat weet zij nog niet. Maar dan kook ik de aardappels, vlees en groenten voor haar familie en kan zij haar behoefte aan experimenteren botvieren. Waardoor ik me dan op mijn beurt weer graag laat verrassen.

Chauffeuse B kan helaas voor haar even niet van mijn kooksels genieten. Haar man doet dat ondertussen voor twee. "Ik had nooit gedacht dat iets wat zó smerig is, zó lekker kan zijn," aldus echtgenoot B over mijn onderhand populair te noemen kipsalon van gebakken aardappeltjes, extra salade en verse knoflooksaus. Deze held heeft in de lunchpauze van zijn werk mijn nieuwe schetsboek (na hart en nieren mijn belangrijkste lichaamsdeel) voor me opgepikt, waar ik anders serieus vijf-tien euro bezorgkosten voor had moeten neertellen. Die krijgt extra kaas de volgende keer.

De rit met chauffeuse C moest ik afzeggen vanwege een kleine quarantaine. Maar er ontstond ondertussen wel een levendig ruilhandeltje aan heerlijke zelfgemaakte zuurkool, overschotten verse gember, de prachtigste forsythiatakken (die zó geweldig staan tegen mijn nauwelijks blauwe muurtje) en proeverijen uit mijn pannen. Inmiddels heeft er alsnog een taxi-voor-een-prakkie plaatsgevonden, naar ieders grote tevredenheid. Er worden al plannen gemaakt voor moestuin uitwissselingen van de zomer.

Al deze grootse mini contactmomentjes geven me zo'n gevoel erbij te horen. En mijn grenzen worden zo vanzelfsprekend gerespecteerd. Ik heb me bij mijn mede seksegenoten eigenlijk nog nooit zo veilig en thuis gevoeld. Ik ben een beetje wars van de hele 'sisters' dweperij. Maar het is wel die solidariteit die ik hierbij voel.

Laatst hoorde ik de uitdrukking dat mensen 'om iemand heen zijn gaan staan'. Dat is precies wat ik ervaar met deze vrouwen. Het voelt zo bijzonder! Zonder medelijden, dat is zo fijn. Het is een kwestie van gunnen. En ik geloof dat we elkaar wel mogen. Maar we hebben ook gewoon meerwaarde voor elkaar. Tegelijk mag ik op hen terugvallen als dat nodig is. Zowel mijn kracht als mijn kwetsbaarheid worden me gegund. Hoe rijk kun je zijn? 

Een staaltje #durftevragen

Ik zit op de passagiersstoel van een auto, op weg naar mijn neuro-visuele revalidatietraining. Naast me aan het stuur zit een leeftijdsgenote die ik pas net ontmoet heb. We hebben tien minuten gekletst. Het klikte. En nu zwijgen we op mijn verzoek de rest van de rit. Om mijn energie te sparen voor de zware inspanning die zo komen gaat. Op de terugweg zullen we de hele weg geen woorden wisselen. Dan is mijn brein groggy van overbelasting.

Kleine ramp
Ik ben dolblij met haar. Het leek erop dat ik, toen ik mijn relatie beёindigde, mijn revalidatie moest pauzeren, omdat de WMO aanvraag voor vervoer tegenwind ondervond. Zo’n pauze zou me doen terugvallen, na een hels half jaar van opbouwen. Een kleine ramp. Zelf heb ik geen rijbewijs en met het OV gaan is te zwaar. Ik wilde mijn ex-partner hier, na twaalf jaar intensieve ondersteuning, niet meer mee belasten. En ik had geen andere opties (en achteraf gezien enorme schroom om de weinige mensen die ik wel 'ken', te vragen). Wat voel je je dan afgeschreven, als je zo klem loopt op zulk fundamenteel niveau. Was er nog wel plek voor mij in deze wereld?

Oproepje
Maar ik moest en zou naar die training, die mijn laatste hoop was op iets van herstel. En dus plaatste ik een #durftevragen oproep in de lokale Weggeefhoek op Facebook. Hiervoor moest ik een flinke drempel over. Maar wat moet, dat moet. Het scheelde dat op deze manier mensen geen nee hoefden te zeggen, alleen maar ja. En als tegenprestatie bood ik aan te koken. Binnen een kwartier had ik twee aanbiedingen om me te rijden. En er volgden nog veel meer lieve reacties. Mijn angstige gevoel van afhankelijkheid, isolement en beperking, sloeg om in gedragenheid, veiligheid en meetellen. Wat was dat bijzonder! Later volgden kracht en zelfvertrouwen.

Lastig zijn mag
Toen de WMO indicatie vervolgens helemaal mislukte, werd het een ander verhaal. Mensen vragen om structureel te helpen, is iets heel anders dan voor een keertje. Maar wat moet, dat moet. Ik benaderde met lood in mijn schoenen een kennis. Ze zei: “ja, dat wil ik graag voor je doen.” Wauw! Weer groeide mijn vertrouwen in mensen. Ik mag kwetsbaar zijn. En ik mag ‘lastig’ zijn. Het is niet eens lastig, want mensen vinden het fijn. Helpen geeft een ontzettend goed gevoel en je geeft ze die kans. Vragen en aannemen, zijn tegelijk ook geven. Mits je het helemaal doet vanuit je eigen integriteit en heel duidelijk en eerlijk bent naar jezelf en de ander.

Gelijkwaardig
Intussen vond de eerste rit plaats, waar ik dit stukje mee begon. Wat was het hartverwarmend om, zo helemaal oprecht aangepast aan mijn noden, gereden te worden naar dat wat zo ontzettend belangrijk voor me was. Ik voelde me zo gekoesterd en kon dat helemaal ontvangen. Een tikje onwennig, maar zonder schuldgevoel. En het zwijgen, wat best bezwaard voelde om te vragen, was voor geen van ons beiden een probleem. In tegendeel. Het was gewoon fijn.

Toen ik na afloop het aanbod kreeg om dit vaker te doen, was ik zo ontroerd en een beetje ontdaan van zoveel liefdaad. En ik kon het wederom aannemen. Het voelde kloppend. Natuurlijk hielp het dat ik voor haar gezin kookte. Met liefdadigheid aannemen is absoluut niets mis. Maar deze uitwisseling van iets wat ieder graag kan geven, voelt zo gelijkwaardig. En zo in mijn kracht. Dat is goud waard.

Neerwaartse kracht van hulpbehoevendheid
Want als iets me is opgevallen, dan is het wel de enorme neerwaartse kracht die uitgaat van afhankelijkheid en hulpbehoevendheid. Als je niet heel stevig in je schoenen staat, je eigenwaarde en zelfvertrouwen goed op peil hebt, en vaardigheden als assertiviteit en creativiteit hebt, blijft er in razendsnel tempo niets heel van dat zelfvertrouwen en die eigenwaarde. Noch van je vertrouwen in de wereld om je heen. Dat viel me heel erg op. Ondanks dat ik er niet in gezogen ben, was het zo dichtbij de rand wel heel voelbaar.

Blije gezichten
Gelukkig werd het nu uiteindelijk, na weliswaar een hoop hoofdpijn en stress, een mooie en verbindende ervaring met letterlijk allemaal blije gezichten, getuige de foto die ik kreeg opgestuurd van het gezin aan mijn dis. De opwaartse kracht is net zo sterk als de neerwaartse. Het is aan jezelf welke beweging je opstart. Al is het maar door hulp te vragen, als je niet weet hoe je dat moet doen.

Achtervang
Uiteindelijk kwam met veel passen en meten, en een dosis assertiviteit, de WMO indicatie toch van de grond. Dat was ook nodig, want wekelijks vrijwilligers inplannen vergt te veel. Geen achtervang hebben geeft te veel stress. Ik kan soms opeens veel, zoals je ziet, maar dat is wel op adrenaline, en dat moet niet structureel worden. 

Ik ben de gemeente dus heel dankbaar voor haar flexibiliteit en toewijding aan mijn oplossing, want de combinatie van mijn situatie en de regels is geen gemakkelijke. We doen het nu fifty-fifty. En dat voelt helemaal goed. Want ik zou de ritjes met mijn taxi chauffeuses niet meer willen missen. En voor mijn fameuze kipsalon komen inmiddels al verzoeknummertjes.

Vervolgartikel: Om je heen gaan staan

De verbonden kluizenaar

Alleen en eenzaam. Dat zijn twee heel verschillende dingen. Ik breng, zeker sinds ik alleen woon, 97% van mijn tijd alleen door. Laat dat even tot je doordringen, want het is meer dan de meeste mensen zich kunnen voorstellen.  En al mijn verhalen geven wellicht een andere indruk. Maar dat zijn uitzonderingsmomenten. Het overgrote merendeel van de tijd ben ik op mezelf, in stilte, zonder radio of tv. Mijn telefoon gaat zelden. En van een app-overload heb ik bepaald geen last. Er gaan dagen voorbij dat ik helemaal niemand spreek, soms enkele achter elkaar. 

Toch voel ik me niet vaak eenzaam. 

Hoewel ik dit vrij extreem vind, voel ik me geen kluizenaar. Er is ten slotte een medische reden. Ten tweede ben ik verre van mensenschuw. Integendeel. Ik ben tegenwoordig opener, spontaner en vrijer in contact dan ik ooit geweest ben. Door alle therapie en zeker ook de Ander Leven training, heb ik vele angsten en onzekerheden achter me gelaten. Ik kan ontzettend genieten van ontmoetingen met wie dan ook. 

Glimlachrelatie
Het is het hersenletsel dat veel en lange gesprekken, en samenkomsten, in de weg zit. Maar ondertussen maak ik wél vriendelijke opmerkingen tegen de postbode, grapjes met toeristen, en heb op het fietspad een bloedserieus tienminutengesprek met de man die net zijn vrouw verloren is. Met allerlei medewandelaars heb ik een oprechte glimlachrelatie (maar loop wel door). 

Eens in de twee maanden heb ik een goed, vaak bijzonder mooi, gesprek met mijn buddy van Ander Leven. Met dezelfde frequentie en kwaliteit spreek ik mijn vriendin. Mijn ex, die nog een dierbare vriend is, spreek ik om de paar weken even. Evenals mijn ouders. En ik geniet van de korte kletspraatjes en knuffels van mijn buurkindjes, die mij ook lief vinden. Van dat alles word ik blij.

In een hoekje
En het is, naar de omstandigheden, genoeg. De rest van mijn schaarse energie steek ik liever in maken en doen. Een einzelganger ben ik ook van nature. Zoals wel meer creatievelingen. Als kind zat ik al veel met mijn schetsboekje in een hoekje. Maar, als kind deed ik óók graag buiten verstoppertje met zijn allen. En nu zou ik graag op z'n tijd een etentje met vrienden, kletsavondje met vriendin en samenzijn met familie hebben. Maar, eerlijk is eerlijk, alsjeblieft niet te veel.  

Zelfzorg
Ook voor steun of van me af praten mis ik het contact zelden. Ik heb geleerd mijn problemen te dragen of op te lossen. En daarbij mijn eigen beste vriend én coach te zijn. Ik uit me als dat nodig is, fysiek of via creatieve wegen. En geef mijn kwetsbaarheid en emotionele noden meer kwalitatieve aandacht dan menigeen die niet uitgepraat raakt over zijn problemen. Het wordt lichter als je het zelf draagt. Als je dan deelt, gebeurt er iets heel anders, met jezelf en de ander. Iets heel moois. En is er echt iets verdrietigs, dan val ik met gemak mijn vriendin midden op straat huilend in de armen. Het is die gebalanceerde emotionele zelfzorg die maakt dat ik me nauwelijks eenzaam voel. 

Vervulling
Die zelfzorg gaat verder dan problemen. Het valt me op dat eenzaamheid bij mensen vaak ook gaat over gebrek aan zingeving en vervulling. Ze zijn niet verbonden met hun diepere verlangens en bezieling, en soms zelfs helemaal niet met hun eigen behoeften. Slecht voor jezelf zorgen en jezelf negeren, ja, natuurlijk maakt dat eenzaam. Proberen te doen wat ik met hart en ziel wil doen, vanuit mijn oprechte inspiratie, zowel in mijn creatieve als dagelijks leven, genereert een enorme levenslust en gevoel van verbinding met de wereld om me heen. 

Extravert en introvert
Voor sommigen is daarvoor het samen zijn met anderen nodig. Zij zijn extravert en zullen juist energie krijgen uit meer contacten, daar waar introverte mensen hun levensenergie meer uit hun innerlijke beleving halen. (al moet extraverse niet verward worden met vluchtgedrag). Voor de extraverte mens met hersenletsel, én de introverte mens, zijn er vele mogelijkheden om je te verbinden met de mensen om je heen, als praten te vermoeiend is. Al is het maar door iemand te verrassen met een kaartje, elkaar even vijf minuutjes te zien, of zwijgend samen iets te doen. 

Ook betrokken zijn bij de wereld kan gedoseerd en op vele manieren. Ik kook soms voor iemand die het even zwaar heeft. En als er gedoe is met de afvalcontainers ben ik degene die instructieposters maakt. Ik heb daar meer mee dan uitgebreid met de buurt klagen over wat een bende ze er wel niet van maken. Over vermoeiend gesproken.

Opnieuw opbouwen
Het is onduidelijk waar precies de grens ligt tussen natuurlijke aanleg en hersenletsel als oorzaak voor de behoefte aan afzondering. Maar het is in geen van beide gevallen een luxe. En dan is er nog zoiets als ontwenning. In twaalf jaar tijd heb ik me steeds meer teruggetrokken, om de hel van overprikkeling te vermijden. Vorig jaar volgde alleen gaan wonen. En nu ook nog het einde van mijn relatie. Waar eindigt dit? kun je je afvragen. En had dat niet anders gemoeten? Het is de vraag of dat gekund had. In elk geval is het zo gegaan. Opnieuw opbouwen zal niet makkelijk zijn.

Er vindt momenteel een voorzichting herstel plaats door de neurovisuele training bij Eye4Vision. Daarmee is er meteen ook een toename van contact, zowel met de trainers, als met mijn chauffeuses. Ik geniet daarvan, en van het in de wereld zijn. Er is dus zeker geen sprake van eindeloos terugtrekken. Tegelijk voel ik een sterke behoefte aan matiging. Om vitaal en in verbinding te kunnen blijven, blijft heel veel rust en vertraging nodig. Ruimte om alle opgedane prikkels te verwerken is en blijft essentieel. 

P.s.
Dit positieve verhaal is hoe ik het merendeel van de tijd ervaar. Daar tegenover staan wel degelijk momenten van intens gemis en verdriet om het nooit mee kunnen doen, nooit erbij kunnen zijn, nauwelijks samen kunnen zijn en altijd maar alleen en afgezonderd zijn. Maar dat is meestal als ik overbelast en uitgeput ben, en daardoor geen verbinding meer kan voelen met mezelf of wie of wat dan ook. Rust is dan altijd de oplossing. 

Juist afzondering brengt de verbondenheid terug.

Dansjes zonder muziek

De prikkelgevoeligheid is bij mij zo groot, dat ik geen muziek meer luister (en van yogamuziek word ik kriegel). Ik heb geen idee wat er de afgelopen tien jaar allemaal gemaakt is. Hoewel ik het niet meer mis door gewenning, vind ik dit wel heel erg. Ik hou enorm van alle soorten muziek, van klassiek tot house). Als ik langs een bouwplaats loop, leef ik helemaal op van de flarden. Heel af en toe kijk ik een stukje 'Matthijs gaat door' of luister een deel van een nummer waar ik iets over hoor. Dan zit ik intens te genieten. Maar elke dag een nummer luisteren, wat ik me wel eens heb voorgenomen, komt er niet van. Op veel dagen is muziek luisteren gewoon echt niet de prettige ervaring die het behoort te zijn. 

Dit zijn dus twaalf 'dansjes' die ik (naast twee uur per dag wandelen) doe in mijn dagelijkse beweegroutine: Salsa, Tai Chi, Housen, Yoga, Aerobics, Saturday night fever, Fitness, Gabberen, Mambo, Tae bo, Boogie woogie, Twisten. 

Zonder muziek of begeleiding. Alles door elkaar, afwisselend op gevoel. Terwijl de planten in de stellingkast staan mee te shaken (want houten vloeren). Soms het rolgordijn dicht, soms mag ik, kijkend naar de koolmeesjes in de tuin, gerust gezien worden, zwaaiend met de handjes in de lucht. En dan zwaait er zomaar iemand terug met een vette grijns.

Soms ritmisch, soms een ander gevoel volgend

Soms aangekleed, soms nog in ochtendjas

Soms super slow en mindfull, soms a la Speedy J. of Rocky

Soms vijf minuten, soms een half uur

Soms stijf en chagrijnig, soms sensueel en vol lol

Soms helemaal niet, soms 's avonds opeens toch.

Altijd wordt het fijn, hoeveel weerstand ik ook voelde om te starten. Als ik maar luister naar wat, en vooral hoe, mijn lichaam op dat moment nodig heeft.

Blijbaar

Kneejend (Blitterswijcks dialect) tegen een weinig wind. Fietstassen vol aardappelen, kroten (Nieuw Lekkerlands dialect), palmkool, stoofperen en taugé. Naast me vliegt een spreeuw een stukje met me op. Ik kan zijn spikkels tellen. Over zijn koppie heen, langs zijn snavel, beleef ik zijn vlucht. Zoals hij over het golvend riet scheert, herinnert me aan kitesurfen. Iets uit een vorig leven. Even geniet ik weer van dat fantastische gevoel, zoevend over schuimkoppen op mijn fuchsia kleurige board, achter mijn fuchsia kleurige vlieger aan met liefst windkracht vijf, zes. Doorgaand tot de winterse zonsondergang achter windmolens en rokende pijpen van de Maasvlakte. Wauw, wat gaaf om dit op mijn memory stick mee te dragen.

De spreeuw buigt af en mijn blik volgt al fietsend het landschap naast me. Het riet stopt en er verschijnt een veldje met opvallend helder lichtgroen gewas. Of liever de afgesneden stompen ervan. Het knalt prachtig, bijna giftig, uit al dat warmbruine herfstgeel. Blijbaar is mijn vreugde over dit alles van mijn gezicht af te lezen. De ogen van een man die mijn blik passeert, lichten op en weerspiegelen mijn verwondering. Ik antwoord een gulle glimlach. En krijg ook die terug. De mooiste ontmoetingen duren vaak maar twee seconden. Dat is ruimschoots voldoende.

Klote Kerst en een heel stil Nieuwjaar

Na de bijzondere Kerst van 2019 hadden we dit jaar voor de feestdagen opnieuw het chaletje aan de Maas geboekt. Mijn familie en ik verheugden ons enorm. We hadden elkaar al een half jaar niet gezien door mijn revalidatie en mijn moeders Parkinson.

Visioenen
Dit keer verliep het echter heel anders. De start was eigenlijk al verkeerd, doordat ik onvoldoende hersteld was van de laatste revalidatietraining. Na de heenreis was ik zwaar overprikkeld. Maar met enkele dagen rust zou dat wel herstellen. Er volgden echter gebroken nachten. Het was er nu heel uitgestorven en ik voelde me niet veilig genoeg om met oordoppen in slaap te vallen. De stress ging een eigen leven leiden. Ik had 's nachts visioenen dat de kok van het naastgelegen restaurant, die als enige bewoner aanwezig was, me zou ontvoeren en ik in stukken in zijn vriezer zou belanden. Mallerd. 

Symfonieconcert
Zonder oordoppen slapen ging ook niet, want regen, wind en druipende bomen veroorzaakten een symfonieconcert op het golfplaten dakje. Ook overdag. Mijn broer was zo lief om me tegen bedtijd op te komen halen en 's ochtends weer terug te brengen, zodat ik in zijn logeerbed redelijk rustig kon slapen. Maar alles bij elkaar was het hek van de dam. Ik kon niet meer ontprikkelen en ben na vier ellendige dagen teruggevlucht naar huis. Ik had nog nauwelijks tijd gehad met mijn ouders. Wat waren we verdrietig. Wat een grote klotezooi was het. Bovenop al het verdriet om het verlies van mijn relatie. En al het andere gedoe.

Uren rondgereden
Wat was ik tevens opgelucht om weer in mijn eigen stek te zijn. Oud & Nieuw stond echter voor de deur, waar ik aan de Maas geen last van gehad zou hebben. Aanvankelijk leek het mee te vallen met het geknal, maar de avond voor Oudejaarsavond zag ik de bui hangen. Ik was nog steeds overbelast en zelfs als ik fit ben is het voortdurend intense opschrikken een hel, die met oordoppen niet af te weren is. Ik herinnerde me hoe mijn ex-partner en ik enkele jaren geleden uren hadden rondgereden en gestaan op parkeerplaatsen, van de ene in de andere paniekaanval. Ik heb halsoverkop een veel te dure B&B middenin de polder geboekt. Wat een geluk dat ik nog een vrije kamer kon vinden! 

Lekker stil
Het was een heel sfeervolle kamer, met kleine pantry en luxe badkamer, en weids uitzicht vanuit bed over de weilanden. Ik was, zeker na het geregel van de vorige avond, te beroerd om ervan te kunnen genieten en heb hoofdzakelijk met hoofdpijn op bed gelegen. Maar wat was het, met oordoppen in, lekker stil. En veilig. Ondanks dat ik ook best verdrietig en eenzaam was, ben ik met een gevoel van verlichting en dankbaarheid het nieuwe jaar in gesnurkt. 

Afscheid van 2021 had ik al, ook heel stil en met een magisch gevoel, genomen bij de laatste zonsondergang van het jaar.

Deugniet Piet

Gezellig Sinterklaas vieren kan ik al jaren niet meer. Ik heb ook geen neefjes en nichtjes. Maar, sinds een jaar wel kleine buurtjes. Dat gaf me een spontane ingeving voor die rakkers.

Ik kocht surprise eieren en pakte ze in met zeven lagen duct tape (o schrijf je dat zo?), plakband, touw, folie, papier en wat pepernoten hier en daar. Ik schreef er een een paar dichtregels bij namens Deugniet Piet. En hing de pakketjes belletje trekkend aan de deur, twee avonden voor Sinterklaasavond (ik wilde geen inbreuk maken op hun eigen avond). Hun reactie heb ik gemist, omdat ik achterom holde en heeeel stilletjes weer naar binnen glipte. Maar een lol dat ik er zelf mee had. 

Het maakte me ook verdrietig, omdat ik het niet samen met mijn toen net ex-partner kon doen (en zulke acties waren echt iets voor ons). Maar daar laat Piet zich niet door kisten, het mag er allemaal zijn. Eens een deugniet, altijd een deugniet!

Crematie improvisatie

Onlangs overleed mijn oma aan de andere kant van het land. Vanwege de afstand heb ik haar de laatste jaren nog maar één keer gezien. En kon ik gedurende haar stervensproces niet bij haar en mijn familie zijn. Noch bij de crematie aanwezig zijn. Te meer omdat ik midden in de revalidatietraining zat. Dat maakt verdrietig en een beetje eenzaam. En ik voelde me tekort schieten, omdat ik niet bij mijn moeder was, die afscheid van haar moeder nam. 

Gelukkig kun je dankzij Corona tegenwoordig de dienst online volgen. Ik had daar eerst weerstand tegen. Maar nadat ik, ook vorig jaar, de heel bijzondere dienst voor mijn veel te jong overleden neef ook via internet had 'bijgewoond', was ik om. 

Schuimgebak
Door de zwaarte van de training kon ik niet de hele dienst bijwonen. Achteraf terugkijken vind ik dan weer geen goede optie. Dus ik zou een gedeelte volgen. Een niet ideale maar acceptabele tussenoplossing. De dag ervoor had ik samen met mijn (toen net ex-) vriend, voor wie mijn oma nogal een zwak had, een mini afscheidsceremonie gehouden met kaarsjes, mijn oma's mooie serviesgoed en schuimgebak, wat we vaak bij mijn oma kregen. Mijn oma maakte er graag een (smul)feestje van (ik lijk veel op haar). Dus dat deden we nu ook.

Filmpje
Ik wilde echter zo graag iets bijdragen aan de dienst. Spontaan schreef ik een herinnering aan oma. Die kon door iemand anders voorgelezen worden. Maar toen kreeg ik een ingeving. Wat als ik het eens zelf zou voorlezen en dat filmen met mijn telefoon? Ik legde het voor aan de organisatie. Geen probleem. Op groot scherm zou ik worden afgespeeld. Het was alleen wel kort dag. En mijn energie was al opgegaan aan de heftige veranderingen die speelden. Dus uit den treure overnieuw doen was er niet bij. Het moest in één keer gebeuren. Ik had zoiets nog niet eerder gedaan. Maar mijn inspiratie stroomde, dus ik begon maar gewoon.

Je was erbij
Zodra er goed daglicht was, zette ik mijn telefoon rechtop tegen het laptop scherm, zodat ik goed in beeld kwam en 'in de lens kijkend' kon spieken op mijn tekst ernaast. En richtte me met woord en hart tot mijn oma. "U kon instoppen als de beste." Dat werkte goed. Ik kon mijn verhaal heel natuurlijk doen. Missie geslaagd. Even verzenden naar mijn oom. En hoppa, geregeld was het. Dat is toch fantastisch?

Na afloop appte mijn tante dat ze het zo waardevol had gevonden: je was erbij! 

Pimpen

Voor shoppen heb ik zelden energie en als ik die wel heb, doe ik daar meestal liever iets anders mee. Ook mijn geld gaat naar belangrijker bestemmingen, zoals mijn revalidatietraining. Dat neemt niet weg dat ik gek ben op interieur design en spelen met kleurcombinaties. Zowel binnen een hele kamer, als binnen een enkel meubelstuk. Dus wat ik wel soms doe, is mijn meubels pimpen. 

In stapjes, weliswaar. Over dit project heb ik een half jaar gedaan. De ene dag het lapje knippen, de volgende dag het lapje spelden, de dag erna de helft van het lapje lijmen, de volgende dag te moe zijn, de dag daarna ook, de dag daarna administratie regelen, en dan eindelijk de rest van het lapje lijmen. 

Doseren

Dat, of één draadje borduren en dan weer stoppen (of een half blog schrijven), is verschrikkelijk irritant. Maar het is beter dan niets. En ook beter dan doorduwen, mezelf overbelasten en dan dagen niets kunnen doen. Al gebeurt dat stiekem wel vaak. Doseren is een van de belangrijkste dingen, maar veel therapie en twaalf jaar lang op mijn bek gaan, hebben me nog steeds niet afgeleerd om toch altijd weer over die grens te gaan. Wel wat minder ver en vaak tegenwoordig. Daar doen we het maar mee.

Ik neem me ook altijd voor om het beeld wat ik maak rustig te houden, maar op de een of andere manier schieten er ook daarbij altijd meer kleuren en details in dan ik wilde. De eindeloze mogelijkheden en ideeen in mijn hoofd, en bijbehorende keuzestress, zijn een waar luxeprobleem. Waar ik goed mee kan leven 😁

My little ponies
In dit geval gebruikte ik een oud gordijn, en zelf gebreide, gevilte en geborduurde lapjes. Het viltwol en de garens (behalve voor het breisel) had ik nog van jaren terug, aangevuld met een veter uit een oud vest en lintjes uit de oude doos van mijn My Little Ponies 🐴😇. Het waren allemaal niet de tinten die ik aanvankelijk wilde. Maar ook daar geldt dat het creatieve spel nóg zoveel leuker wordt, als je niet alles voor het uitzoeken en kopen hebt. Dat heb ik echt wel moeten leren, ik bedenk graag vooraf hoe ik het wil en wijk daar niet graag vanaf. Maar uiteindelijk ben ik zo blij met het verrassende, door toeval nog veel origineler geworden resultaat!

Mauve
Sommige consessies weiger ik echter. Het moet wel kloppen. En die ene specifieke tint mauve voor het breisel heb ik mezelf wél cadeau gedaan. Juist die ene luxe heeft dan zoveel meerwaarde. En het was nog leuker omdat de breiwinkel deze kleur aanvankelijk niet leek te hebben. Pas bij het naar buiten gaan zag ik de wol liggen, helemaal onderin een schap. Precies goed, en de hoge prijs bleek ook niet te kloppen. 

Intuitie
Op de een of andere manier tref je steeds meer van dat soort toevalligheden en gelukjes, als je je intuitie volgt. Niet alleen voor wat je doet, maar vooral ook voor het tempo en de timing waarmee je het doet. Daarnaast is je vreugde als je slaagt nog zo veel groter, als je het moet hebben van die ene winkel. Ik zou bijna zeggen: beperking is een zegen. En op sommige momenten is het dat ook echt. 

Lucky nose
Inmiddels ben ik zo gewend aan consuminderen, dat ik diep gelukkig word van deze, veel avontuurlijkere, levensstijl. Bijna mijn hele inrichting bestaat inmiddels uit tweedehands, bij het grof vuil gevonden, geerfde, zelfgemaakte en opgeknapte spullen. Maar ook de voldoening van eens per jaar toevallig tegen een perfect jasje aanlopen voor vier euro bij de lokale kringloop, is zoveel groter dan 'bestel maar, bestel maar'. Ook bij de kringloop kom ik weinig, maar ik heb er echt een 'lucky nose' voor en ben daar uitermate mee in mijn nopjes. (op dit moment verdwenen alle tekst en foto's en het duurde even voor ik me de herstelknop realiseerde. "Don't push your luck young lady?" 😉)

Luxeprobleem
Het vergt wel wat geduld. Voor de zitting van het rechter stoeltje zoek ik nog het perfecte visgraatstofje. Ook daar doe ik geen consessie aan. Dat vond ik weliswaar (weer die neus) bij de kringloop, maar dat was dus dat perfecte jasje. Helemaal mijn ding, in prachtige staat, zat als gegoten, dure kwaliteit met echte wol. Daar kon ik geen schaar in zetten! (weer dat luxeprobleem 😊 ) Even naar een andere winkel is er niet bij. Maar komt tijd, komt een stofje.

P.s. die mooie doorgeschuurde tafel is gemaakt van de oude boeiboorden van ons toenmalige huis. Als je eet wipt je bord op en neer door de dikteverschillen, maar een kniesoor die daarop let.